σε 50 χρόνια

2 Ιουλίου 2058. Τον είχε πιάσει μανία τις τελευταίες ημέρες! Μανία με το ξεχασμένο πρώτο του blog, που το είχε ανοίξει ως Στέλιος Λεβαντής τον Φεβρουάριο του 2008, αναζητώντας την ομορφιά σε έναν κόσμο που πλάκωνε η ασχήμια. «Ό,τι πιο όμορφο θα ‘θελα να σου πω, δεν στο ‘πα ακόμα»… αυτός ο στίχος του Χικμέτ δυνάστευε τη σκέψη του εκείνο το καλοκαίρι του ’58. Ο απολογισμός της ζωής του ήταν το καθήκον που είχε θέσει τελευταία στον εαυτό του και το υπηρετούσε με πρωτόγνωρο νεανικό ενθουσιασμό.

Το blog του Στέλιου Λεβαντή ήταν απαρχαιωμένης μορφής. Αναρτήσεις κειμένων που μπορούσες να εμπλουτίσεις με φωτογραφίες, βίντεο και ήχο διαδέχονταν η μία την άλλη με χρονική σειρά. Μισό αιώνα μετά τα blogs (1) είχαν εξελιχθεί σε τρισδιάστατους χώρους: άλλος είχε ένα δωμάτιο, που μπορούσες να μπεις, να δεις τις φωτογραφίες στο άλμπουμ που βρισκόταν στο κρεβάτι, να ξεφυλλίσεις τα βιβλία στη βιβλιοθήκη, να διαβάσεις το ημερολόγιο, το βιβλίο με τα ποιήματα ή το μπλοκ ζωγραφικής που βρισκόταν στο γραφείο, να ψαχουλέψεις τα βυνίλια στη δισκοθήκη και να βάλεις κάποιο να παίξει στο πικάπ. Πόσο παράξενα είχε επιστρέψει το παρελθόν στο μέλλον! Μπορούσες να βρεις αντικείμενα όλων των εποχών να χρησιμοποιούνται στα διάφορα blogs. Μπορούσες να σχολιάσεις ό,τι έβλεπες και άγγιζες ή να αφήσεις ένα δώρο που έφερες. Αν ήσουν της παρέας, θα υπήρχε ένα αντικείμενο σε ειδικό χώρο που θα άνοιγε μια πύλη στο δικό σου blog, το οποίο θα μπορούσε να έχει οποιαδήποτε μορφή μπορούσε να γεννήσει η φαντασία σου, από μια απομονωμένη παραλία μέχρι το κόκπιτ ενός αεροπλάνου, αλλά και χώρους εντελώς πρωτότυπους, που, αν και χτίζονταν πάνω σε υλικά της πραγματικότητας, διαμόρφωναν κάτι τελείως νέο και πρωτότυπο. Ο Γ. ξαφνικά νοστάλγησε την απλότητα εκείνων των παλιών blogs σαν του Στέλιου Λεβαντή.

Ανέτρεξε στις αναρτήσεις της 2^ης Ιουλίου. Η πρώτη ήταν του Ιούλη του 2008. Θυμήθηκε… Είχε ανάμικτα συναισθήματα εκείνη την ημέρα. Άνοιξε, όπως έκανε κάθε πρωί όταν έφτανε στο γραφείο, τον RSS Reader του για να δει τίτλους ειδήσεων και τα νέα post από τα blog που παρακολουθούσε. Ύστερα μπήκε στο dashboard του δικού του blog. O Άθλιος τον είχε προσκαλέσει σε μπλογκοπαίχνιδο. Ωχ, ρε γαμώτο! Δεν του άρεσαν τα πλογκοπαίχνιδα. Αυτό, όμως, είχε κάτι το ξεχωριστό. Του θύμισε μια ιστορία του κ. Κόυνερ. Ρώτησαν τον κ. Κόυνερ: «τι κάνετε όταν αγαπάτε κάποιον»; «Φτιάχνω ένα πορτραίτο του και προσπαθώ να του μοιάζει», απαντά ο κ. Κόυνερ. «Το πορτραίτο;». «Όχι, ο άνθρωπος», απαντά ο κ. Κόυνερ. Ένα πορτραίτο του κόσμου, σκέφτηκε ο stelios. Καθόλου άσχημη ιδέα!

Παραλίγο να το ξεχάσει. Την επομένη, στις 3 Ιουλίου, είχε τα γενέθλιά της η εγγονή του, η Χ. Έκλεινε τα 19. Τι περίεργο κορίτσι! Ανήκε σε μια γενιά ολότελα διαφορετική από τη δική του, μεγαλωμένη σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες.

Η κρίση που είχε ξεκινήσει στην παγκόσμια οικονομία το 2008 είχε προκαλέσει μια σειρά επαναστάσεων που άνοιξαν τον μεγάλο παγκόσμιο επαναστατικό πόλεμο, ο οποίος έληξε το 2014 με συντριπτική ήττα των αστικών τάξεων στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Σύντομα ακολούθησαν επαναστάσεις στον υπόλοιπο κόσμο. Το 2058 δεν υπήρχε πλέον ελεύθερη αγορά πουθενά στον πλανήτη. Η παγκοσμιοποίηση (2) της παραγωγής είχε ολοκληρωθεί ταχύτατα μετά από αυτό, κυριαρχούμενη από τη λογική του open source (3). Η κατάργηση της ιδιοκτησίας και των πατεντών και η δυνατότητα της επικοινωνίας και της ταχύτατης κοινωνικοποίησης των πληροφοριών και της γνώσης μέσω του διαδικτύου έκτης γενιάς είχε οδηγήσει σε πρωτόγνωρη ανάπτυξη παγκοσμίως. Μια μικρή ιδέα που μπορεί να είχες, αν την έβαζες στο κατάλληλο forum ή ανοιχτό project μπορούσε να εφαρμοστεί στην παραγωγή την επόμενη εβδομάδα σε μια άλλη χώρα και να έλυνε το χ πρόβλημα, ή απλώς να συνέβαλλε στη γέννηση μιας νέας παραγωγικής εφαρμογής. Πολύ γρήγορα ο κόσμος προσανατολίστηκε με αξιοθαύμαστο πάθος -και χωρίς το κίνητρο της αμοιβής, αλλά με τον εκστατικό ενθουσιασμό που σου προκαλεί το γεγονός ότι συμμετέχεις σε κάτι συλλογικό που αλλάζει τον κόσμο, που βοηθάει πρακτικά στη βελτίωση της ζωής συνολικά- στη λύση των μικρών και μεγάλων προβλημάτων της ανθρωπότητας. Με αυτόν τον τρόπο υπήρξε πρωτοφανής αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού σε όλον τον πλανήτη, ενώ ξεπεράστηκαν πολύ γρήγορα προβλήματα που χρόνια συντηρούσε ο παλιός κόσμος της αγοράς, με πρώτο την πείνα και έπειτα το ενεργειακό και το περιβαλλοντικό (4).

Ο διαχωρισμός πνευματικής και χειρονακτικής εργασίας είχε δεχτεί καίριο πλήγμα (5). Πλέον μορφώνονταν όλα τα μέλη της κοινωνίας (6), ενώ η μεγάλη εργατική επανάσταση είχε δημιουργήσει άλλα ήθη: ντροπή και δείγμα πνευματικής αναπηρίας ήταν πλέον όχι να κάνεις, αλλά να απέχεις από χειρονακτικές εργασίες. Στις οικοδομές, για παράδειγμα, ολόκληρο το συνεργείο, από τον μηχανικό μέχρι τον αρχιτέκτονα, υλοποιούσε το αρχικό σχέδιο στην πράξη και με χειρονακτική εργασία, ενώ θεωρούνταν εξίσου ντροπή να μην μπορεί να καταλάβει κάποιος από επιστημονική άποψη τι είναι αυτό που κάνει με τα χέρια του. Ο καταμερισμός της εργασίας είχε λειτουργική σημασία και δεν είχε να κάνει με το επίπεδο μόρφωσης ή αμοιβής. Απλώς κάποιος έκανε σε συνεννόηση με την ομάδα αυτό που θεωρούσε ότι του ταίριαζε περισσότερο, θεωρώντας προσωπικό χρέος του καθενός τη συμβολή και στο «θεωρητικό» και στο «πρακτικό» μέρος της δουλειάς. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα κάθε έργο να παράγει και πρωτότυπες διαδικασίες και πλήθος νέων ιδεών χάρη στη δυναμική της ομάδας που συζητούσε συλλογικά τι θα κάνει και πώς.

Η ανεργία είχε πλέον ιστορικό περιεχόμενο. Με τη νέα λογική στην οργάνωση της παραγωγής δεν περίσσευε κανείς (7). Όλοι συμμετείχαν με τις δυνατότητές τους. Αμέτοχοι δεν έμεναν ούτε οι ανάπηροι, ασφαλώς, οι οποίοι συνέβαλλαν καθοριστικά στους τομείς όπου αξιοποιούνταν. Ιδιαίτερα, βοήθησαν στην τεχνολογία για ανθρώπους με κινητικά προβλήματα, αλλά και στο σχεδιασμό των πόλεων και των κτηρίων, ώστε να μην υπάρχει καμία πρακτική και ουσιαστική διαφορά στη δυνατότητά τους να εργαστούν και να κινηθούν από τους πλήρως αρτιμελείς.

Η οικογένεια ( 8 ) είχε επίσης υποστεί βαθιές αλλαγές. Οποιοδήποτε οικονομικό ή ταξικό κίνητρο ή ακόμη και το ένστικτο της επιβίωσης είχε εξαφανιστεί, αφήνοντας εντελώς ελεύθερο το πεδίο στον έρωτα, σε ό,τι αφορά τη σύναψη σχέσεων. Οι γυναίκες δεν είχαν κανένα υλικό μειονέκτημα έναντι των αντρών λόγω της μητρότητας, αλλά και καμία υποχρέωση παραπάνω. Όλοι οι ενήλικες είχαν γονικά καθήκοντα έναντι των παιδιών της κοινωνίας, τα οποία μεγάλωναν όλα μαζί σε κάθε γειτονιά, ενώ τη φροντίδα τους αναλάμβαναν εκ περιτροπής όλα τα ενήλικα μέλη, ανεξάρτητα αν είχαν δικά τους παιδιά ή όχι. Η ανατροφή των παιδιών ήταν καθήκον του καθενός προς την κοινωνία και όλοι εκπαιδεύονταν από μικροί για αυτό, με επιστημονικό και πρακτικό τρόπο, έτσι ώστε καμία παιδική ζωή να μην αφήνεται στην τύχη. Το αποτέλεσμα ήταν να έχει κάθε άνθρωπος αυξημένο αίσθημα ευθύνης προς τα παιδιά, σα να ήταν όλα δικά του και από φυσική άποψη.

Οι άνθρωποι εκείνη την εποχή είχαν μεγάλο πάθος για τα κοινά (9). Θεωρούνταν αδιανόητο, σοβαρή παράλειψη και μεγάλη ντροπή να μην είναι ενημερωμένοι και να μην έχουν συμμετάσχει με κάποιο τρόπο άμεσα στη λήψη των αποφάσεων που αφορούν τη συλλογική ζωή. Η ανάθεση σε άλλους των αποφάσεων για τη συλλογική ζωή θεωρούνταν προσβλητικό της ελευθερίας του ατόμου και αυταρχισμός. Η αντιπροσώπευση χρησιμοποιούνταν μόνο για την εκτέλεση των αποφάσεων, και πάλι με αυστηρό έλεγχο των εκλεγμένων, που ήταν ανά πάσα στιγμή ανακλητοί από το συλλογικό όργανο που τους εξέλεξε.

Η Χ, παιδί αυτής της εποχής, δεν ήξερε από πόνο, ήξερε όμως από δημιουργία, ευθύνη και ελευθερία, κάτι που ο Γ. είχε γνωρίσει προς το τέλος της ζωής του, το μεγαλύτερο μέρος της οποία είχε ζήσει ως υποτελής, με φόβο, με ραγιαδισμό. Τώρα δεν υπήρχε αστυνομία ούτε στρατός (10). Τα αδικήματα εναντίον της ζωής και της κοινότητας αντιμετωπίζονταν άμεσα και ακαριαία από την αρμόδια συνέλευση, από τους πολίτες που είχαν οι ίδιοι την εξουσία -κανένας μόνος του αποκλειστικά, αλλά όλοι ως σύνολο, ως ομάδα- και δεν ήταν ανάγκη να επικαλεστούν μια άλλη εξουσία έξω από αυτούς. Από την άλλη ήταν αδιανόητο για τους παραβάτες να αντισταθούν.

19 ετών κοριτσάκι, λοιπόν, και η Χ είχε ήδη κάμποσα παιδιά υπό την ευθύνη της, αλλά κανένα δικό της ακόμη, και τρομερό άγχος για την ανατροφή τους. Είχε συμμετάσχει σε διαδικασίες λήψης πολύ σοβαρών αποφάσεων για τη συνοικία της και είχε γνωρίσει ήδη τον έρωτα.

Ο Γ. θαύμαζε την ωριμότητα και την αφέλεια αυτού του κοριτσιού. Ωριμότητα που αυτός δεν την έφτανε στα 81 του και αφέλεια που δεν είχε βιώσει ούτε στα πρώτα χρόνια της ζωής του. Γιατί η Χ είχε μάθει την ευθύνη, αλλά όχι την ασχήμια. Κοίταξε την προμετωπίδα του αρχαίου blog και σκέφτηκε, αν είχε έρθει πια η ώρα που είχε ήδη πει ό,τι πιο όμορφο θα ήθελε να έχει πει. «Όχι», σκέφτηκε. Δεν το ‘πα ακόμα, και ούτε πρόκειται να το πω. Αυτή θα το πει, η εγγονή μου.

«Τι σκέφτεσαι πάλι και μειδιάς με δάκρυα στα μάτια, βρε παλιόγερε;», τον ρώτησε η σύντροφός της ζωής του από τότε. «Ότι είσαι ένα κουκλάκι, μωρό μου!» της πέταξε και της έφτιαξε τη μέρα. «Πώς τη ρίχνω ο πούστης, εξήντα χρόνια τώρα!» ψιθύρισε, και έφαγε μια φάπα.

———————————————-

Οι κανόνες του μπλογκοπαίχνιδου είναι απλοί. Γράφεις πώς φαντάζεσαι τον κόσμο σε 50 χρόνια σε δέκα φράσεις. Με τη σειρά μου θα καλέσω όλους μου τους μπλογκοφίλους -όχι αυτούς που μου αρέσουν και διαβάζω, αλλά αυτούς που κάνουμε μπλογκοπαρέα- να καταθέσουν τα δικά τους όνειρα ή εφιάλτες, αν το κάνουν κέφι και μόνο. Και αν θέλει και κανένας άστεγος σχολιαστής να παίξει, τον φιλοξενώ ευχαρίστως.

Οι καλεσμένοι:

Μάνος, Herr K. (ξέρω, είσαι σε διακοπές, αλλά μπορεί να γουστάρεις), ΜαυροΧαλι, Άννα-Σίλια, Λιαστή Ντομάτα, Φαίδρα και Vany. Αν ξέχασα κανέναν, ας έρθει ακάλεστος.